Verzet en promotie

In de jaren '20 en '30 was er aanvankelijk veel weerstand tegen bewapening; militarisme werd als misdadig weggezet door pacifisten. Ook het ontwikkelen van gasmaskers werd als opening tot oorlogvoeren gezien...

 

Andere partijen zagen een nieuwe oorlog als iets onvermijdelijks en drongen juist aan op herbewapening en een goede voorbereiding voor zowel het leger als het 'thuisfront'. 

 

De brochure 'luchtoorlog en gasmaskers' stelt dat organisaties zoals het rode kruis, door advertentiegelden aan te nemen en cliches te plaatsen van gasmasker leveranciers, zich schuldig maken aan valse voorlichting en hun eigen onafhankelijkheid niet geloofwaardig vol kunnen houden! 

 

De invloed van commercie op overheidsbeslissingen is een thema wat toen al speelde..

Brochures met inhoud tégen voorbereiding.

Brochures met inhoud vóór voorbereiding.


Rijkskeur

In de brochure "Het ABC van de LBD", uitgegeven in 1936, werd al genoemd dat er door de overheid gekeurde gasmaskers beschikbaar waren. Zoals hier de modellen ELECTRO en NEDRA. Het was echter toen ook nog toegestaan gasmaskers zonder rijkskeur te gebruiken. Het rijkskeur stempel was groot en onoverzichtelijk; de consument was nog slecht voorgelicht. Het zou tijd worden voor een uitgebreidere aanpak. 

Een ander voorbeeld van een gasmasker uit de 'tussenperiode'. Er werd al wel een Nederlandse tekst op de geïmporteerde gasfilterbus vermeld, maar nog geen rijkskeur. Een product van AUER en DEGEA uit ca 1937.

Met het 'gasmaskerbesluit' van 1937, ingegaan in 1938, werd opnieuw een rijkskeur ingesteld voor gasmaskers. Wildgroei van import en malafide handel werd gestopt. Voortaan kon alleen een goedgekeurd masker worden verhandeld in Nederland. Het keurmerk werd duidelijker en met een oplopend nummer werden de goedkeuringsnummers midden in het keurmerk weergegeven. Deze nummers werden vanaf 1938 ook in reclames gebruikt.

Op verschillende plekken werden bureaus opgericht om de burgerbevolking in te lichten en op te roepen tot het aanschaffen van gasmaskers. Bijvoorbeeld het Propaganda Bureau voor Gasmaskers te Rijswijk, met een bijkantoor in Rotterdam. Ook het Syndicaat gasmaskers in Amsterdam was een dergelijk bureau. 

 

Een gasfilterbus model 130 van Electro N.V. met Rijkskeur 011.

 

Op de verzegeling is een stempel gedrukt van het syndicaat gasmaskers uit Amsterdam (let op de drie kruisjes uit het stadswapen van Amsterdam tussen de letters S G. 

In de dagbladen was eind september 1938 een mededeling van het ministerie van Sociale Zaken te lezen.

 

Bijvoorbeeld in de IJmuider Courant van 26 september 1938:

In het huis aan huis verspreide boekje "Wenken op het gebied van de Luchtbescherming" uit Rotterdam (april 1939) werden de volgende pagina's opgenomen met betrekking tot het aanschaffen van gasmaskers:

Op door de overheid goedgekeurde gasmaskers, filters, gastoestellen en beschermende kleding werd een Rijkskeur vermeld. Hieronder een kleine selectie van voorkomende keurmerken.

Het verkrijgen van het Rijkskeurmerk was voor de leveranciers natuurlijk weer een extra verkoopargument. In veel advertenties werd, na goedkeuring, het rijkskeur-nummer duidelijk genoemd. 

Met dank aan dhr. F. Duinkerke kan hier sinds november 2020 een meer uitgebreide lijst van Rijkskeurnummers worden weergegeven:

Oefeningen en waarschuwingen.

Het produceren van gasmaskers. Diverse modellen van Vredestein en/of Hevea komen in beeld.

In dit filmpje uit 1939 gebruikt de brandweer het gasmasker G/ Rijkskeur 001. Duidelijk zijn ook de bijbehorende draagassen waarneembaar.

Een vrouwelijk brandweerkorps in Den Haag maakt in dit fragment uit 1939 gebruik van draagbare zuurstoftoestellen. Mogelijk van Auer, Degea of Draeger zoals met Rijkskeur 034 of 041. 

In het hier getoonde filmpje van het NHA, wordt vanaf 3:38 geoefend met gasmaskers voorzien van Rijkskeur 007 of 016.